یکی از وظایف گمرک ایران اخذ مالیات و عوارض کالاهای وارادتی است. گمرک همچنین نظارت می‌کند که کالاهای واردشده به اقتصاد، فرهنگ، تولید ملی و قوانین کشوری آسیبی نرساند.
گمرک راه ورودی هر کالا به کشور است و علاوه بر مسایل امنیتی، دریافت حقوق گمرکی جزئی از منابع درآمد کشور مقصد می باشد. با توجه به این جمله می توان استنباط کرد که تخلفات گمرکی شامل موارد امنیتی (ممنوعه) و یا عدم پرداخت حقوق گمرکی است. گاها تخلفات در زمینه اداری و اجرایی صورت می گیرد که اصطلاحا به آن غیر کیفری گفته می شود.
سازمان جهانی گمرک، هرگونه نقض یا تلاش برای نقض قانون گمرکی را تخلف گمرکی به شمار می آورد. با توجه به تعریف سازمان جهانی گمرک، تخلف گمرکی شامل قاچاق و تخلف از مقررات گمرکی می باشد.
مطالب تخلفات گمرکی
تخلفات گمرکی چیست؟
تخلفات گمرکی به عملیات غیرقانونی و ناقض قوانین و مقررات گمرکی اطلاق می‌شود که در زمان ورود و خروج کالاها از مرزهای کشور رخ می‌دهد. این تخلفات می‌تواند از عملیات قاچاق کالا، عدم پرداخت مالیات و عوارض گمرکی، تقلب در اظهارنامه‌های واردات و صادرات و حتی اقدامات فسادآمیز گمرکی شامل شرکت‌های مستقر در مناطق آزاد و ویژه گمرکی باشد.
تخلفات گمرکی موجب از بین رفتن منافع ملی و اقتصادی کشور می‌شود و نیازمند راهکارهای قاطع برای جلوگیری از آن است. اما آیا می‌دانید تخلفات گمرکی چیست؟ آیا از مقررات گمرکی برای واردات یا صادرات یک محموله آگاه هستید؟ آیا می‌دانید اگر قوانین گمرکی را رعایت نکنید چه عواقبی برای شما، محموله و کسب‌وکارتان در پی خواهد داشت؟ در این مطلب، پاسخ سؤالاتتان را خواهید گرفت.
تخلفات گمرکی شامل چه مواردی است؟
هنگامی‌که برای ترخیص کالا وارد بخش گمرکی می‌شود، پس از تحویل مدارک موردنیاز، مورد ارزیابی کارشناسان قرار می‌گیرد. هدف از ارزیابی محموله این است که اطمینان حاصل شود کالایی که به کشور وارد شده، همان چیزی است که قرار بوده باشد و چیزی خلاف قوانین در بار وجود نداشته باشد. علاوه‌براین، همه سوابق شما در سیستم ثبت شده و گمرک علاوه‌بر مدارک فعلی، سوابق اجرایی شما را نیز بررسی می‌کند. با توجه به فرآیند پیچیده و وقت‌گیر ترخیص کالا از گمرک، بیشتر تاجران تمایل دارند کار را به‌درستی انجام دهند و کسی عمداً قانون را زیر پا نمی‌گذارد. اما گاهی ممکن است اشتباهاتی رخ دهد. در موارد متعددی هم افراد برای فرار از پرداخت عوارض و مالیات، مرتکب تخلف گمرکی می‌شوند. بنابراین، پس از کشف موارد نقض قوانین، حتماً گزارش تخلفات گمرکی را اعلام نمایید.
انواع تخلفات گمرکی
تخلفات گمرکی به صورت گسترده رخ می‌دهد و شامل مواردی از قبیل قاچاق کالا، تقلب در اظهارنامه‌های واردات و صادرات، عدم پرداخت مالیات و عوارض گمرکی، فساد گمرکی و سایر عملیات غیرقانونی مرتبط با ورود و خروج کالاها از مرزهای کشور می‌شود. این تخلفات می‌تواند به صورت سازمان‌یافته و یا فردی رخ دهد و موجب از بین رفتن منافع ملی و اقتصادی کشور شود. تخلفات گمرکی را به صورت کلی می توان به تخلفات عام و خاص تقسیم بندی کرد. هرگاه یک شخص حقوقی یا حقیقی بر خلاف واقع و مغایر با نظام نامه و سایر مقررات گمرکی، کالایی را ثبت و اظهار کند و یا آن کالا را غیر صحیح تعریف کند، تخلف گمرکی عام صورت گرفته است. البته ممکن است این کار موجب زیان دولت بشود و یا نشود. زیان دیدن یا ندیدن دولت تغییری در تعریف این تخلف ایجاد نمی کند. اگر تخلف گمرکی منجر به زیان دولت شودف تخلف از نوع خاص است. رایج‌ترین انواع تخلف گمرکی وارداتی عبارتند از:
تقلب در اظهارنامه
هر اطلاعاتی که نادرست در اظهارنامه ثبت شود، اعم از توصیف ناقص کالا (کم یا زیاد اعلام کردن مقدار آن)، درج اشتباه نام کشور مبدأ، یا هرگونه اطلاعاتی که در اظهارنامه از شما خواسته شده، مشمول نقض قوانین تخلفات گمرکی می‌شود. شما با امضای اظهارنامه، صحت آن را تأیید می‌کنید و اگر هرکدام از موارد آن نادرست باشند، ممکن است مصداق قاچاق و تخلفات گمرکی برای شما تلقی شود.
تخلفات گمرکی ناشی از عدم اظهار
هرگاه شخص صاحب کالا در بین کالاهای اظهار شده کالا یا کالاهای اظهار نشده دیگری را قرار دهد که ارزش حقوق گمرکی و عوارض آن کمتر از ارزش و سود بازرگانی کالای اظهار شده باشد مرتکب تخلف گمرکی ناشی از عدم اظهار شده است. توجه داشته باشید مجاز بودن کالای اظهار نشده موجب رفع تخلف نمی شود.
تخلفات گمرکی ناشی از اقدام عملی
این تخلف زمانی رخ می دهد که صاحب یک کالا بدون ارائه اظهارنامه، اقدام به جابجایی کالای مجاز خود کند. حال ممکن است این نخلف حین خروج از گمرک یا بعد از خروج از گمرک شناسایی شود.
عدم صداقت در موافقت‌نامه تجارت آزاد
طبق موافقت‌نامه تجارت آزاد با کشورهایی مانند روسیه، ارمنستان، قزاقستان و بلاروس، تعرفه‌های گمرکی بیش از 87% کالاهای مبادله‌شده میان این کشورها با ایران حذف شده است. اما به یاد داشته باشید که فقط به این دلیل که کالای شما از یکی از این کشورها می‌آید، به این معنا نیست که می‌توانید معافیت عوارض گمرکی را مطالبه نمایید. همه این کشورها دارای فهرستی از کالاهای حساس نیز هستند که قانون حذف تعرفه را شامل نمی‌شوند. به‌علاوه، گمرک در هنگام ترخیص تک‌تک کالاها از شما مستنداتی مبنی بر معافیت مالیاتی طلب می‌کند. اگر شما یا کارگزارتان به‌درستی نتوانید ادعایتان را دال بر اینکه کالای وارداتی شما جزء موافقت‌نامه تجارت آزاد است یا خیر، اثبات کنید، در اینجا نیز نقض قانون تخلفات گمرکی صورت گرفته و باید گزارش شود.
عدم انطباق کالا
اگر کالایی که در همه مدارک مانند گواهی مبدا، اظهارنامه، بیمه‌نامه و سایر مستندات ثبت شده، با کالایی که وارد کرده‌اید مغایرت داشته باشد، شما خواسته یا ناخواسته مرتکب تخلفات گمرکی و قاچاق شده‌اید. اگر متوجه شدید که کالایی به اشتباه ثبت شده، بهترین راه این است که همه محموله را برای یافتن کالای مشابه بررسی کنید و همه را یک‌جا اعلام کنید. درصورت عدم اعلام گزارش تخلفات گمرکی، کالای شما ضبط می‌شود و خودتان نیز جریمه خواهید شد.
واردات کالاهای ممنوعه
گمرک ایران فهرست کالاهای ممنوعه وارداتی را در سایت خود قرار داده است. برای مثال، واردات نوشیدنی‌های الکلی یا هرگونه اسلحه گرم و سر به کشور ممنوع است. درصورت اظهار کالا، متخلف شناخته خواهید شد و اگر آن را اظهار نکنید، مشمول قاچاق و تخلفات گمرکی می‌شوید و علاوه‌بر سایر مجازات‌های قانونی، باید جریمه تخلفات گمرکی را نیز بپردازید.
تخلفات گمرکی ناشی از نقض مقررات و آیین نامه ها
این تخلف که تخلف انتظامی نیز گفته می شود، زمانی رخ می دهد که مقررات و آیین نامه های گمرکی نقض شود. برای مثال ورود وسایل نقلیه و یا خارج شدن آن بدون انجام تضریفات مربوطه از مسیر غیرمجاز از این نوع تخلفات است.
تخلف گمرکی متضمن زیان مالی و دولت
این تخلف در مورد کالاهایی که حقوق گمرکی و یا عوارض آن از روی ارزش آن تعیین می گردد رخ می دهد. در این تخلف ارزش کالا در اظهار نامه کمتر از ارزش گمرکی مقرر در مواد ۱۰ و ۱۱ قانون امور گمرکی اظهار می شود. در این حالت علاوه بر اخذ ما به التفاوت حقوق گمرکی، جریمه ای از ده درصد تا صد دردصد ما به التفاوت به تشخیص رئیس گمرک تعیین می شود.
در حالت دیگر، هر گاه نام کشور مبدأ خلاف واقع ثبت شده باشد و این تخلف متضمن زیان مالی دولت باشد، علاوه بر دریافت مابه التفاوت؛ مبلغی به عنوان جریمه معادل ده درصد تا صد در صد مابه التفاوت به تشخیص رئیس گمرک تعیین می شود.
چنانچه به تازگی وارد تجارت بین الملل شده اید و نیاز به آموزش جامع در این زمینه دارید با کلیک بر دکمه زیر به صفحه "تهیه دوره آموزش صادرا و واردات" وارد خواهید شد:
قوانین تخلفات گمرکی
قوانین مربوط به تخلفات گمرکی کشور شامل جریمه‌ها، مجازات‌ها و روش‌های برخورد با افراد یا شرکت‌هایی می‌شود که در تخلفات گمرکی و قاچاق دست داشته‌اند، می‌شود. قوانین تخلفات گمرکی به شرح زیر هستند:
- ماده 13- اگر شخص پس از 30 روز از تاریخ رأی قطعی کمیسیون رسیدگی به تخلفات گمرکی نسبت به پرداخت حقوق ورودی کالا برای ترخیص قطعی اقدام نکند، گمرک پس از 4 ماه از تاریخ ورود کالا می‌تواند بدون اعلام اخطار، آن را به فروش رسانده و حقوق گمرکی را از مبلغ آن برداشت کند.
- ماده 26- هیچ‌یک از وسایل نقلیه آبی یا هوایی (پر یا خالی) موظف هستند در لنگرگاه‌های مجاز و فرودگاه‌های مورد تأیید گمرکی تخلیه شوند و تا پایان انجام تشریفات گمرکی، اجازه عبور نخواهند داشت. با عدم پیروی از این قانون، مشمول جریمه تخلفات گمرکی خواهند شد.
- ماده 27- درصورت ارائه اظهارنامه نادرست، عدم تطابق در کالای اظهارنامه با کالای وارد شده و ارائه اسناد جعلی، فرد یا شرکت واردکننده ناقض قانون تخلفات گمرکی است و باید جریمه را مطابق با آیین‌نامه گمرکی پرداخت نماید.
- ماده 28- اگر برخلاف آنچه در اظهارنامه آمده، کالایی کم یا زیاد وارد شود، مشمول جریمه خواهد شد.
همچنین، مطابق با ماده 29 قانون امور گمرکی، موارد زیر مصداق تخلفات گمرکی و قاچاق محسوب می‌شوند:
- واردات یا صادرات کالای غیرمجاز، مگر اینکه کالای مذکور در زمان ورود یا خروج در فهرست اجناس غیرمجاز نبوده باشد.
- خارج نکردن خودرو یا کالایی که انقضای مجوز واردات موقت آن به اتمام رسیده باشد.
- خارج کردن کالا از گمرک درصورتی‌که حقوق کامل گمرکی آن پرداخت نشده یا مدارک مربوط به آن تحویل نشده باشد. اگر خارج‌کننده کالا، صاحب آن نبوده یا نماینده قانونی او باشد، خود کالا یا معادل بهای آن از او به‌عنوان جریمه اخذ خواهد شد. پس از پرداخت حقوق گمرکی، می‌تواند کالا را ترخیص کند، اما همچنان تحت پیگرد قانونی قرار خواهد گرفت.
- عوض کردن کالا در حین ترانزیت خارجی یا کم شدن از آن
توجه داشته باشید که در همه این موارد، عین کالا یا عین بهای آن به‌عنوان جریمه تخلفات گمرکی از صاحب کالا یا نماینده او گرفته می‌شود. همچنین کالاهایی که مصداق قاچاق و تخلفات گمرکی شناخته می‌شوند، مطابق با قوانین تخلفات گمرکی و مقررات انتظامی می‌بایست مورد پیگرد قانونی قرار گیرند.
چگونه می توان از بروز تخلفات گمرکی پیشگیری کرد؟
برای جلوگیری از بروز تخلفات گمرکی، لازم است که سازمان‌های گمرکی و نظارتی به‌صورت دقیق و مستمر عمل نمایند. افزایش نظارت و کنترل در مرزها، استفاده از فناوری‌های پیشرفته برای شناسایی تخلفات، افزایش همکاری‌های بین‌المللی و تشدید مجازات‌ها می‌تواند از بروز انواع تخلف گمرکی جلوگیری کند. همچنین، آموزش و اطلاع‌رسانی مناسب به صادرکنندگان و واردکنندگان نیز می‌تواند در پیشگیری از تخلفات گمرکی مؤثر باشد.
مرجع صالح به رسیدگی به تخلفات گمرکی
مرجع صالح رسیدگی کننده به تخلفات گمرکی یکی از مباحث مهم در این رابطه است. کمیسیون های بدوی و تجدید نظر مسئول رسیدگی به اختلافات غیر کیفری گمرکی هستند. این اختلافات شامل اختلاف در تشخیص نوع کالا و تطبیق آن با مندرجات تعرفه گمرکی و نیز سایر اختلافات ناشی از اجرای مقررات گمرکی، صادرات و واردات است.
عملیات غیرقانونی مرتبط با ورود و خروج کالاها از مرزهای کشور که می‌تواند به صورت قاچاق کالا، تقلب در اظهارنامه‌های واردات و صادرات و یا فساد گمرکی رخ دهد. اگر دقیقاً مطابق با آیین‌نامه گمرکی کشور با جرایم تخلفات گمرکی و قاچاق برخورد شود، هیچ‌کس قادر نخواهد بود نسبت به فساد گمرکی و فساد مالی اقدامی انجام دهد.
به‌هرصورت، تفسیر مقررات مختلف گمرکی و تغییرات مداوم آن می‌تواند برای هر کسب‌و‌کاری طاقت‌فرسا باشد، با‌این‌حال، واردکنندگان موظف هستند تا از این مقررات آگاهی پیدا کرده و از آن‌ها پیروی کنند. برای جلوگیری از هرگونه اشتباه در امور گمرک، کمک‌گرفتن از شرکت‌های باسابقه در این امر می‌تواند فرآیند ترخیص کار گمرک را تا حد زیادی جلو بیندازد. در همین راستا، ما در گروه بازرگانی سورین اکسپورت از شما دعوت می‌کنیم تا برای انجام امور گمرکی خود با کارشناسان ما مشورت کنید که از قوانین تخلفات گمرکی کاملاً آگاه هستند و شما را در مسیر واردات و ترخیص کالا یاری خواهند کرد.
